Hâlid Bin Yezîd Kimdir?

Kimya ilminin temelini atan büyük İslâm âlimi. İsmi, Hâlid bin Yezîd bin Muâviye bin Ebî Süfyân’dır. Annesi Ümmü Hâşim binti Utbe olup, Abdi Menâfoğullarındandır. Doğum târihi bilinmemektedir. Ancak 661-68 (H.41-48) tarihleri arasında doğduğu tahmin edilmektedir. Vefât târihinde de ih tilâ f vardır. Zehebî’ye göre 708 (H. 90) senesinde vefât etmiştir. Hâlid bin Yezîd, kimya ilmi ile meşgul olup, bu ilmin temellerini atan ilk İslâm âlimidir. O, bu ilme dedesi Hazreti MuH# ye’nin tavsiyesi ile yunul misti. Halîfe Ha/roll M< âviye, İlmî meselolnıl lılll letmeleri için âlimler»» lt|| yük imkânlar verdi. Aynı zamânda ilmin hitmlM olup, sarayı ilim ve lıfrtn merkezi durumunda Mı Kimya ilmi ile meşguliyet Müslümanlar arasmdn Hazreti Muâviye’nin snın yında başladı, Hâlid hin Yezîd ile yerleşti. Yezîd bin Muâviye’nin 684 (H. 64) senesinde vo
fâtından sonra, Müslü manlar üç kısma ayrılmış tı. Bir kısmı Abdullah bin Zübeyr’in, bir kısmı Mervân bin Hakem’in, bir kısmı da Hâlid bin Yezîd’in halifelîğini istiyordu. Fakat halîfelik, Mervân bin Hakem’e nasîb oldu. Hâlid bin Yezîd, önceleri halîfe olmak için çalıştı ise
de başarılı olamayınca kendisini ilme verdi. Bu sahada büyük merhaleler katetti. İlk plânda kimya ilmine önem verdi. Bu yüz Yunan ve Kıptî lisanımı
ile yazılmış eserleri Arapça’ya tercüme edentk kimseler getirtti. Gemk nazarî, gerekse tatbikî İlimlere dâir başka dillerdim
Arapça’ya ilk tercüme faaliyetlerini başlatan
IIAlid bin Yezîd’dir. Hâlid bin Yezîd, bilhassa kimya, tıp ve astronomi gibi bâzı ilim dallarına önem verdi. Tıp ilmine ondan sonra İslâm âleminde çok önem verilmiştir. Kimya ilmi, hastalıklar için ilâç yapmakta faydalı olduğundan, asırlarca tıp ilmine yardımcı olmuştur. Zamân tâyini
ve daha başka faydalı bâzı hususları bilmek, yıldızların, ay, dünyâ ve güneşin hareketlerini bilmeye bağlı idi. Bunlar ise, astronomi bilmeyi îcâb ettiriyordu. Bu hususta da çalışmaları olmuştur. Hâlid bin Yezîd, İlmî çalışmalarıyla İslâm âleminde tatbikî ilmi te’sis etti. İlk Müslüman kimyacı olarak kabul edildiği gibi, bu ilmi tıbbın hizmetinde ve ilâç yapmakta ilk kullanan ilk alimdir. Hâlid bin Yezîd, ilmî çalışmaları yanında zühdü ve verâsı ile meşhûr oldu. Gayet fasih konuşurdu. Fasih konuşması Kur’ân-ı kerîmi ezberlemiş olmasındandı. Vaktinin bir kısmını da insanlara vaaz u nasîhatta bulunmak ve sevgili Peygamberimizin sallallahü aleyhi ve sellem temiz ve nezîh ahlâkını anlatmakla geçirirdi. Benî Ümeyye’ye
devamlı nasîhatta bulunurdu. Bunun için ona Benî Ümeyye’nin hakîmi denirdi. Hıms’ın meşhûr câmiini o yaptırmıştır. Câminin yapımında dört yüz kölesini çalıştırdı. Câminin inşâatı bitince, hepsini Allahü teâlânın rızâsı için âzâd etti. Ömrünün sonunda zamânını insanlardan uzak olarak evinde geçirdi. Kendisini daha fazla ibâ